Εργαζόμενες μητέρες: Ο απόλυτος οδηγός δικαιωμάτων.

Μια κύρια ανησυχία για κάθε εργαζόμενη γυναίκα είναι η μητρότητα σε σχέση με την εργασία. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε ό,τι ισχύει για τις εργαζόμενες μητέρες.

Συνήθως είναι εξαιρετικά δύσκολο για μια γυναίκα (και δη καριέρας) να διαχειριστεί την εγκυμοσύνη της στην εργασία. Όταν έρθει η περίοδος που μια γυναίκα αποφασίσει να προχωρήσει στην προσωπική ζωή της νιώθει έντονη πίεση για τα επαγγελματικά και την καριέρα της. Ανάμεσα στις πιο συχνές σκέψεις της είναι ότι μια εγκυμοσύνη θα την επηρεάσει στην εξέλιξη της καριέρα της, καθώς θα μείνει αδρανής για ένα χρονικό διάστημα. Επιπλέον, την αγχώνει το γεγονός ότι μπορεί να χάσει τη δουλειά της ή ο ανταγωνισμός να καλύψει την θέση της. Ακόμα και αν ξεπεράσει αυτές τις προκλήσεις , σίγουρα θα αγχωθεί για το πως να φροντίσει το παιδί της σε συνδυασμό με την εργασία της, ειδικότερα το πρώτο διάστημα. Πολλά ερωτήματα εγείρονται που δυστυχώς σε πολλές γυναίκες δημιουργούν άγχος σε μια περίοδο που εξ ορισμού έχει πολλή χαρά μέσα της. Πως να ανακοινώσω ότι έμεινα έγκυος; Θα είναι η εταιρία μου υποστηρικτική; Μήπως θεωρήσουν ότι δεν θα μπορώ να συγκεντρωθώ στην εργασία μου; Θα με κατακρίνουν αν δεν είμαι το ίδιο αποδοτική; Ποια δικαιώματα έχω;

Η προστασία της μητρότητας κατά την έναρξη και τη λήξη της σχέσης εργασίας

Παρακάτω ακολουθούν τα δικαιώματα της γυναίκας κατά τη διάρκεια της μητρότητας καθώς και οι σχετικές υποχρεώσεις του εργοδότη.

1. Προστασία κατά τη διαδικασία πρόσληψης

• Ο εργοδότης δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόσληψη εγκύου λόγω της εγκυμοσύνης της.
• Ο εργοδότης δεν μπορεί, σύμφωνα με τη νομοθεσία, να αρνηθεί την πρόσληψη γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης σε εργασίες όπου για την πρόσληψη είναι αναγκαία η προσκόμιση ιατρικής βεβαίωσης, εφόσον οι ιατρικές εξετάσεις που απαιτούνται είναι επικίνδυνες για την υγεία της ίδιας ή του εμβρύου. Στην περίπτωση αυτή, η προσκόμιση της ιατρικής βεβαίωσης γίνεται μετά τη λήξη της λοχείας.

2. Προστασία από την καταγγελία σύμβασης

• Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δέκα οκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή στον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία
• Η προστασία από την καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη στον οποίο η εργαζόμενη προσλαμβάνεται χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού πριν συμπληρώσει δεκαοκτώ (18) μήνες από τον τοκετό όσο και έναντι του νέου εργοδότη στον οποίο προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων.
• Απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας (απόλυση) λόγω εγκυμοσύνης της εργαζομένης, ενώ ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη. Επιπλέον, είναι αδιάφορο εάν ο εργοδότης γνώριζε ή όχι περί εγκυμοσύνης, ενώ το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η εγκυμοσύνη δεν οδηγεί σε άρση της προστασίας.
• Σύμφωνα με τη νομοθεσία, ο εργοδότης υποχρεώνεται να αιτιολογήσει δεόντως και εγγράφως τη σύμφωνη με τους κανόνες του νόμου καταγγελία της σύμβασης εργασίας εργαζομένης που βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης, λοχείας ή γαλουχίας, καθώς επίσης να κοινοποιήσει την καταγγελία στην Επιθεώρηση Εργασίας .
• Σε περίπτωση απόλυσης εγκύου που γίνεται παράνομα και καταχρηστικά ο εργοδότης καθίσταται υπερήμερος, μπορεί δε να κριθεί (από το δικαστήριο) υπόχρεος καταβολής αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης της εγκύου.

3. Δικαιώματα κάτα τη διάρκεια της μητρότητας

• Οι επιχειρήσεις που απασχολούν εργαζόμενες είτε με πλήρη είτε με μερική απασχόληση αναλαμβάνουν την υποχρέωση κατά την κατάρτιση των προγραμμάτων εργασίας να αποφεύγουν την απασχόληση των εγκύων σε νυκτερινή βάρδια.
• Σε οποιαδήποτε στιγμή της εγκυμοσύνης, και εφόσον η έγκυος το ζητήσει για λόγους υγείας, θα πρέπει να μετακινείται σε θέση ημερήσιας απασχόλησης.
• Σημειώνεται ότι η νομοθεσία  εξομοιώνει ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις την άγαμη μητέρα με την έγγαμη, ενώ η προστασία επεκτείνεται (εν μέρει) στις εργαζόμενες που έχουν υιοθετήσει παιδί και σε όσες αποκτούν παιδί με παρένθετη μητρότητα.

Η προστασία της μητρότητας κατά τη διάρκεια της εργασιακής σχέσης – Χορήγηση αδειών

1. Άδεια μητρότητας (κύησης και τοκετού)

Οι εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων (119 ημέρες). Οι οκτώ πρώτες εβδομάδες (56 ημέρες) χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες εννέα εβδομάδες (63 ημέρες) υποχρεωτικά μετά τον τοκετό, σαν μία ενιαία άδεια. Την άδεια αυτή, η οποία έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, δικαιούνται οι γυναίκες που απασχολούνται σε οποιονδήποτε εργοδότη με σχέση εργασίας (αορίστου ή ορισμένου χρόνου), ανεξάρτητα από την προϋπηρεσία τους στον συγκεκριμένο εργοδότη και την ιδιότητα με την οποία εργάζονταν (ως εργάτριες ή ως υπάλληλοι). Επίσης, η άδεια δεν συνδέεται με την εγκυρότητα της σύμβασης εργασίας, τη σύλληψη του τέκνου από έγγαμη ή άγαμη γυναίκα, την ηλικία, την εθνικότητα, τη θρησκεία.

Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε ημερομηνία προγενέστερη από την πιθανή ημερομηνία, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να συμπληρωθεί και να εξασφαλιστεί η προβλεπόμενη χρονική περίοδος των 17 εβδομάδων .

Αντίθετα, αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο μεταγενέστερο από την πιθανή ημερομηνία τοκετού, η άδεια των 8 εβδομάδων (κύησης) παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία τοκετού και δεν συμψηφίζεται με την επακόλουθη άδεια τοκετού των 9 εβδομάδων, η οποία χορηγείται κανονικά ολόκληρη. Στην περίπτωση αυτή, η μητέρα απουσιάζει για χρονικό διάστημα άνω των 17 εβδομάδων και για το υπερβαίνον αυτό διάστημα έχουν εφαρμογή οι διατάξεις σχετικά με την ασθένεια βραχείας διάρκειας.

Κατά την επικρατούσα άποψη, η διάρκεια της άδειας λοχείας και η καταβολή του επιδόματος λοχείας δεν μεταβάλλονται από το γεγονός ότι το έμβρυο γεννήθηκε νεκρό, αρκεί να έχει συμπληρωθεί η κατά τα διδάγματα της ιατρικής επιστήμης απαιτούμενη χρονική διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε να μπορεί να γεννηθεί τέκνο ζων, δηλαδή κατά κανόνα η 28η εβδομάδα κύησης. Μετά το διάστημα αυτό των 28 εβδομάδων, οπότε το κύημα θεωρείται βιώσιμο, η γυναίκα που γέννησε τέκνο νεκρό ή το οποίο πέθανε κατά τη διάρκεια της άδειας λοχείας θεωρείται ότι έχει υποστεί την ίδια επιβάρυνση στην υγεία της με τη λεχωίδα που κάνει χρήση κανονικά της άδειας λοχείας.

2. Άδεια φροντίδας τέκνου (μειωμένο ωράριο)

Για χρονικό διάστημα 30 μηνών από τη λήξη της άδειας λοχείας, η εργαζόμενη μητέρα δικαιούται να μειώσει το ωράριό της κατά μία ώρα την ημέρα. Επίσης είναι δυνατόν η μητέρα που δικαιούται άδεια –αντί να παίρνει μία ώρα άδεια την ημέρα για 30 μήνες– να συμφωνήσει με τον εργοδότη να απουσιάζει από την εργασία της δύο ώρες την ημέρα για τους πρώτους δώδεκα μήνες και μία ώρα για τους επόμενους έξι μήνες.

Εναλλακτικά μπορεί και ο πατέρας να ζητήσει άδεια ημερήσιας απουσίας για φροντίδα τέκνου, εφόσον η μητέρα δεν κάνει χρήση αυτής. Η άδεια φροντίδας παιδιού, συνιστάμενη σε μειωμένο ωράριο, χορηγείται στον πατέρα όχι μόνο στις περιπτώσεις που η μητέρα απασχολείται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ή είναι αυτοαπασχολούμενη, αλλά και στην περίπτωση που η μητέρα δεν εργάζεται.

Άδεια φροντίδας παιδιού δικαιούνται και οι άγαμοι γονείς.

Δικαίωμα χρήσης του μειωμένου ωραρίου έχουν και οι θετοί γονείς παιδιού ηλικίας έως 6 ετών – υπό τις ανωτέρω προϋποθέσεις και με χρονική αφετηρία χορήγησής του την υιοθεσία.

Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι –με συμφωνία του εργοδότη– παρέχεται δικαίωμα εναλλακτικής χρήσης του μειωμένου ωραρίου για φροντίδα παιδιού ως ισόχρονης άδειας με αποδοχές η οποία χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά .

Η άδεια φροντίδας τέκνου θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας και δεν θα πρέπει να δημιουργεί δυσμενέστερες συνθήκες στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις.

3. Ειδική άδεια προστασίας μητρότητας (ειδική εξάμηνη άδεια ΟΑΕΔ)

Η μητέρα ασφαλισμένη στον ΕΦΚΑ τ. ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ που εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου με πλήρη ή μερική απασχόληση σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού τομέα μετά τη λήξη της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, δικαιούται να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών. Η ασφαλισμένη δύναται, με  αίτησή της, να κάνει χρήση του συνόλου ή τμήματος αυτής. Μπορεί επίσης να διακόψει την ειδική άδεια, με έγγραφη συμφωνία του εργοδότη. Σε κάθε περίπτωση, το υπόλοιπο της άδειας δεν μεταφέρεται σε άλλη χρονική περίοδο.

Η δικαιούχος υποβάλλει αίτηση, η ίδια ή διά αντιπροσώπου, στην αρμόδια υπηρεσία του ΟΑΕΔ εντός αποκλειστικής προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας), της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή και της ετήσιας κανονικής άδειας.

Αν δεν κάνει χρήση της προβλεπόμενης ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, η μητέρα δικαιούται αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας την ως άνω ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας, στη συνέχεια δε και το μειωμένο ωράριο. Υπογραμμίζεται ότι η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας, διάρκειας έξι μηνών, δεν συμψηφίζεται με καμία άλλη άδεια προστασίας της μητρότητας. Πρόσφατα το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) αποσαφήνισε ότι η χορήγηση της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας, η οποία είναι διαρκείας έξι μηνών, δεν επηρεάζει τη διάρκεια της ειδικής άδειας θηλασμού και φροντίδας παιδιού και χορηγείται ως εξής: α) στην περίπτωση συμφωνίας περί παροχής ισόχρονης με το μειωμένο ωράριο άδειας, αμέσως μετά από αυτήν, β) στην περίπτωση μη λήψης ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, μετά την ειδική άδεια μητρότητας (τοκετού και λοχείας), ενώ στη συνέχεια ακολουθεί η ειδική άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού (μειωμένο ωράριο) διάρκειας τριάντα μηνών ή όπως αλλιώς η άδεια αυτή έχει συμφωνηθεί εναλλακτικά μεταξύ εργαζομένου/ης και εργοδότη. Η ως άνω γνωμοδότηση του ΝΣΚ έγινε αποδεκτή από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Κατά τη διάρκεια της ως άνω ειδικής άδειας, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται κάθε μήνα να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως αυτός πλέον ισχύει από την 1η Φεβρουαρίου 2019, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό.

Αν βρήκατε τον οδηγό μας χρήσιμο, μοιραστείτε αυτό το άρθρο βοηθώντας περισσότερες γυναίκες να ενημερωθούν για τα δικαιώματα τους!

Συνέχισε να διαβάζεις:
– Εργασία Ανηλίκου: Μπορώ να δουλέψω κάτω των 18;

Zoi Delekou

Πώς είναι να συνδυάζεις τις αρχικές σπουδές στη Χημική Μηχανική από το ΕΜΠ, το marketing, το digital marketing, το mentoring @manatee-mentor (Brussels) και το career coaching? Ταξίδι με μοναδικές εμπειρίες είναι αυτό που μου έρχεται στο νου, όσο και αν ακούγεται κλισέ. Το δικό μου ταξίδι ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια και με έφερε σε αυτό το συνδυασμό διαφορετικών, αλλά με τόσα κοινά ρόλων. Αυτή τη στιγμή με βρίσκετε να δουλεύω στις Βρυξέλλες ως marketing digital lead Europe (έχω στην ευθύνη μου τις Ευρωπαϊκές χώρες) να κάνω mentoring σε start ups, corporate leaders ή "wanna be leaders" και φοιτητές του ΕΜΠ. Μεγάλο μέρος της ενέργειας μου το δίνω σε corporate females (γυναίκες δηλ που δουλέυουν σε εταιρίες) όπου μέσω του career coaching τις βοηθώ να ανακαλύψουν το βαθύτερο σκοπό τους και να σχεδιάσουν μια καριέρα σε συνάρτηση με το δυναμικό τους και τις αξίες τους. Μια καριέρα στην οποία να νιώθουν πλήρεις!
Is this you?

Άλλα άρθρα του αρθρογράφου

This author does not have any more posts.